- Archiwum

Rynek usług pocztowych w 2008 roku

Raport Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej o stanie rynku usług pocztowych w Polsce w 2008 roku.

 

Działalnością pocztową w  rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159 z późn. zm.) jest wykonywanie działalności gospodarczej, polegającej na świadczeniu usług pocztowych w obrocie krajowym lub zagranicznym.

Biorąc pod uwagę znaczenie społeczno-gospodarcze rynku usług pocztowych, konieczny jest stały jego monitoring i ocena funkcjonowania pod kątem skutków stopniowej liberalizacji, a zwłaszcza rozwoju konkurencji, przy jednoczesnym zachowaniu dostępności do wysokiej jakości powszechnych usług pocztowych świadczonych po przystępnych cenach.

Rynek usług pocztowych, w swojej ewolucji, zbliża się do momentu przełomowego, którym będzie pełne jego otwarcie na konkurencję. Wymaga w związku z tym działań regulacyjnych zapewniających jego zrównoważony i harmonijny rozwój. W tym kontekście rola krajowego organu regulacyjnego nabiera szczególnego znaczenia, jako gwaranta rozwoju uczciwej konkurencji, przy jednoczesnym zachowaniu wspomnianej już dostępności do usług.

Niniejsze opracowanie jest elementem działań, jakie regulator podejmuje w celu monitorowania zjawisk zachodzących na rynku usług pocztowych. Ich analiza pozwala określić trendy charakteryzujące kierunki rozwoju oraz nakreślić wizję docelowego modelu tego rynku.

Raport został sporządzony w oparciu o  informacje zawarte w sprawozdaniach z działalności pocztowej w 2008 roku, które zgodnie z art. 44 ust. 1 i 2 Prawa pocztowego są corocznie przedstawione Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej przez operatorów pocztowych. Sprawozdania za 2008 rok przedstawił operator publiczny (państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej Poczta Polska) oraz 106 operatorów niepublicznych.

Wprowadzenie

Pomimo że rok 2008 nie przyniósł istotnych zmian w ustawie Prawo pocztowe, to z pewnością można uznać, że był to rok przełomowy, zarówno dla krajowego, jak i europejskiego rynku pocztowego. Wydarzeniem kluczowym dla całego sektora była publikacja w dniu 27 lutego 2008 roku tekstu nowej dyrektywy (Dyrektywa 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniająca Dyrektywę 97/67/WE - tzw. III Dyrektywa pocztowa), która określa datę 31 grudnia 2010 roku jako termin jej implementacji przez państwa członkowskie i zakłada pełne otwarcie rynku z początkiem 2011 roku, z możliwością jego przesunięcia na rok 2013 w niektórych krajach, w tym także w Polsce.

W związku z powyższym w 2008 roku podjęte zostały prace nad wdrożeniem do krajowego porządku prawnego postanowień III Dyrektywy pocztowej. W marcu 2008 roku został powołany przez Ministra Infrastruktury zespół, który przygotował projekt wstępnych założeń do projektu ustawy regulującej funkcjonowanie polskiego rynku usług pocztowych w warunkach pełnej konkurencji. Natomiast w IV kwartale 2008 roku rozpoczęto prace nad przygotowaniem projektu nowego Prawa pocztowego w ramach projektu Transition Facility 2006, którego beneficjentem jest Urząd Komunikacji Elektronicznej. Zakończenie tych prac jest przewidziane na koniec czerwca 2009 roku.

Polski rynek pocztowy od kilku lat funkcjonuje w warunkach stopniowej liberalizacji. Z jednej strony zmniejsza się obszar usług zastrzeżonych dla operatora publicznego, a z drugiej systematycznie zwiększa się liczba podmiotów, które prowadzą działalność w zakresie świadczenia usług pocztowych. W 2008 roku, poza Pocztą Polską, do rejestru operatorów pocztowych były wpisane 182 podmioty (wg stanu na koniec 2008 roku). Jednak nie wszyscy operatorzy, którzy uzyskali wpis, faktycznie prowadzą działalność.
Głównym graczem na rynku pocztowym nadal pozostaje Poczta Polska. Jest ona jedynym podmiotem dysponującym infrastrukturą konieczną do świadczenia usług pocztowych o charakterze powszechnym. Powszechne usługi pocztowe stanowią zresztą najbardziej istotną pozycję wśród usług realizowanych przez Pocztę Polską (z kolei w grupie usług o charakterze powszechnym najbardziej znaczącą pozycją są przesyłki listowe nierejestrowane). Potwierdzeniem tego są dane za 2008 rok, w którym przedsiębiorstwo zrealizowało w obrocie krajowym i zagranicznym prawie 2,5 mld usług pocztowych (usługi powszechne, umowne, ekspresowe), co przełożyło się na ponad 4,9 mld zł przychodu, w tym ponad 1,9 mld usług powszechnych, które wygenerowały prawie 4,5 mld zł przychodu.

Operatorzy niepubliczni zrealizowali w 2008 roku ogółem (w obrocie krajowym i zagranicznym) ponad 3 mld usług pocztowych (przesyłki z korespondencją, przesyłki reklamowe, paczki, druki bezadresowe), co przełożyło się na ponad 1 mld zł przychodu. Analiza danych przedstawionych przez operatorów wskazuje m.in., że w obrocie krajowym największy udział pod względem ilości mają druki bezadresowe (97,5%), które jednak nie odgrywają tak znaczącej roli w przychodach operatorów (16,8%). Głównym źródłem przychodów operatorów niepublicznych są paczki - w obrocie krajowym generują one ok. 61,5% przychodów, a w obrocie zagranicznym ok. 66,9%. Należy jednak zaznaczyć, że w sprawozdaniach z działalności pocztowej w 2008 roku większa liczba operatorów niż dotychczas nie wykazała danych o działalności w obszarze paczek. Operatorzy ci zajmują stanowisko, że tego typu usługi są przez nich świadczone w oparciu o przepisy Prawa przewozowego, a nie Prawa pocztowego, gdzie paczka pocztowa jest zdefiniowana jako usługa operatora publicznego. W związku z tym dane o usługach paczkowych świadczonych przez operatorów niepublicznych są w 2008 roku niepełne i przez to nieporównywalne do roku poprzedniego (z uwagi na wspominany sposób zdefiniowania paczki pocztowej w Prawie pocztowym Prezes UKE nie ma prawnych możliwości wyegzekwowania tych danych).

W 2008 roku wolumen przesyłek operatora publicznego i operatorów niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym - nie uwzględniając druków bezadresowych - wyniósł ponad 2 mld szt., natomiast z uwzględnieniem druków bezadresowych wolumen przesyłek wyniósł ponad 5,4 mld szt. W 2008 roku działalność w sektorze pocztowym (w obrocie krajowym i zagranicznym) wygenerowała przychody rzędu 5,3 mld zł, a łącznie z drukami bezadresowymi - 5,5 mld zł.

Z analizy wolumenu usług zrealizowanych w 2008 roku w poszczególnych segmentach rynku wynika, że Poczta Polska jest zdecydowanie dominującym operatorem w obszarze przesyłek z korespondencją oraz przesyłek reklamowych (jej udziały w każdym z tych segmentów wynoszą ok. 97,4%). W segmencie paczkowym zmniejsza swoją przewagę na rzecz operatorów niepublicznych, którzy zajęli 33,9% obszaru tego rynku (przy czym należy pamiętać o niepełnym obrazie tej części rynku w 2008 roku). Operatorzy niepubliczni przejęli także aż 85,8% rynku druków bezadresowych. Należy jednak podkreślić, że działalność w tym ostatnim obszarze może być prowadzona bez wpisu do rejestru operatorów pocztowych, więc UKE nie dysponuje pełnymi danymi w tym zakresie i należy przypuszczać, że faktyczna struktura tego rynku jest inna (ze znacznie mniejszym udziałem Poczty Polskiej). Podobnie do przedstawionej powyżej struktury wolumenu kształtuje się struktura przychodów operatorów w poszczególnych segmentach rynku.

Na podstawie uzyskanych w ostatnich latach danych o liczbie operatorów niepublicznych oraz liczbie przesyłek należy stwierdzić, że po okresie dynamicznych zmian rynek pocztowy zaczął się stabilizować. Można przypuszczać, że do spowolnienia tempa jego rozwoju przyczyniła się decyzja o przesunięciu terminu pełnej liberalizacji rynku pocztowego w Polsce, jak również sytuacja makroekonomiczna kraju.

Rozwiązania z pewnością wymaga kwestia unormowania pojęć, które w obecnym Prawie pocztowym są na tyle nieprecyzyjne, że praktycznie co roku występuje zjawisko swobodnej interpretacji prawa i w konsekwencji „przesunięcia" części usług pocztowych do sektora usług przewozowych. W 2008 roku stwierdzono nasilenie tego zjawiska.

Aktualnym od kilku lat zagadnieniem pozostaje sytuacja operatora publicznego, który nadal nie jest w pełni przygotowany do funkcjonowania na zliberalizowanym rynku pocztowym. Kwestia rozwiązania problemów Poczty Polskiej jest ważna, gdyż jest to największy gracz na rynku usług pocztowych i kształt tego rynku w dużym stopniu zależy zarówno od decyzji organów państwa wobec operatora publicznego, jak i działań podjętych przez to przedsiębiorstwo. Biorąc pod uwagę fakt, że przesunięcie terminu pełnej liberalizacji polskiego rynku pocztowego na 2013 rok podyktowane było przede wszystkim potrzebą umożliwienia operatorowi publicznemu dostosowania się do nowej sytuacji rynkowej, operator ten powinien wykorzystać uzyskany w ten sposób czas na rozwiązanie istotnych dla niego problemów, na które wskazano już w ubiegłorocznej ocenie rynku pocztowego.

Na tym tle ważnym zadaniem dla organów państwa jest opracowanie nowego Prawa pocztowego, nie tylko z uwagi na konieczność wdrożenia postanowień III Dyrektywy pocztowej, ale także ze względu na potrzebę uporządkowania otoczenia prawnego, w którym funkcjonują operatorzy pocztowi. Nowa ustawa powinna zapewniać operatorom warunki do uczciwego konkurowania, a konsumentom dostęp do usług pocztowych o wysokiej jakości i przystępnych cenach.

Wnioski

Struktura podmiotowa polskiego rynku usług pocztowych, po okresie dynamicznego wzrostu liczby operatorów niepublicznych, weszła w fazę stabilizacji. Poniższe zestawienie i wykres wskazują, że od 2006 roku większość wskaźników charakteryzujących rynek (liczba zarejestrowanych i działających operatorów niepublicznych, wolumen realizowanych przez nich usług oraz wolumen usług na rynku pocztowym ogółem) wykazuje tendencję wzrostową.

 

/* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman";} @page Section1 {size:612.0pt 792.0pt; margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;}

                                            

Zachodzące na rynku zmiany nie charakteryzują się jednak tak wysoką dynamiką, jak miało to miejsce w początkowym okresie jego funkcjonowania. Można przypuszczać, że decyzja o przesunięciu terminu pełnej liberalizacji rynku pocztowego w Polsce przyczyniła się do spowolnienia tempa jego rozwoju, gdyż wielu operatorów liczyło na otwarcie rynku już w 2009 roku. Bez wątpienia jednak należy nadal dążyć do zwiększenia lub co najmniej utrzymania tempa rozwoju tego rynku i temu powinny być podporządkowane działania podejmowane przez organy administracji publicznej.

W świetle zaobserwowanego w 2008 roku zjawiska polegającego na przesuwaniu przez niepublicznych operatorów pocztowych danych o wykonanych usługach do sektora usług przewozowych, dużego znaczenia nabiera kwestia uporządkowania pojęć, które w obecnym Prawie pocztowym są na tyle nieprecyzyjne, że nie można podobnym zjawiskom zapobiec. Niepełne, a przez to nieporównywalne w kolejnych latach, dane nie dają rzeczywistego obrazu rynku, co utrudnia jego analizę.

Istotnym zagadnieniem pozostaje, co podkreślano w dotychczasowych ocenach rynku pocztowego, odpowiednie przygotowanie operatora publicznego do funkcjonowania na zliberalizowanym rynku usług pocztowych. W ubiegłorocznym opracowaniu zasygnalizowano m in. kwestię zmiany wymagań odnośnie do sposobu świadczenia powszechnych usług pocztowych pod kątem zmniejszenia związanych z tym kosztów ponoszonych przez operatora publicznego (np. ograniczenie częstotliwości doręczeń, czy liczby placówek).

Rozwiązanie problemów Poczty Polskiej jest ważne, gdyż przedsiębiorstwo to zajmuje dominującą pozycję na rynku usług pocztowych. Kształt tego rynku w dużym stopniu zależy zarówno od decyzji organów państwa wobec operatora publicznego, jak i działań podejmowanych przez to przedsiębiorstwo. Ponieważ decyzję o przesunięciu terminu liberalizacji rynku na 2013 rok podjęto przede wszystkim po to, aby umożliwić operatorowi publicznemu dostosowanie się do nowej sytuacji rynkowej, to właśnie na nim powinna spoczywać odpowiedzialność za właściwe wykorzystanie uzyskanego w ten sposób czasu na rozwiązanie najważniejszych problemów.

W tej sytuacji priorytetowym zadaniem dla organów państwa jest opracowanie nowego Prawa pocztowego, które jest niezbędne nie tylko z uwagi na konieczność wdrożenia postanowień III Dyrektywy pocztowej, ale także ze względu na potrzebę uporządkowania otoczenia prawnego, w którym funkcjonują operatorzy pocztowi (m.in. poprzez wprowadzenie stosownych definicji). Stworzenie nowych ram prawnych powinno wychodzić naprzeciw oczekiwaniom wszystkich uczestników rynku pocztowego. Nowa ustawa powinna zapewniać z jednej strony operatorom pocztowym warunki do uczciwego konkurowania, a z drugiej dostęp konsumentom do usług pocztowych o wysokiej jakości i przystępnych cenach. 

 

 

Metryka ze strony archiwalnej

Autor informacji:	(Anna Streżyńska) / (2009-10-05)
Udostępnienie informacji:	(Anna Lewandowska) / (2009-10-05 15:06)
Ostatnia zmiana:	(Anna Lewandowska) / (2009-10-05 15:06)

Pliki do pobrania

Pobierz wszystkie załączniki

• 
  raport o stanie rynku uslug pocztowych w polsce 2008 - 565 KB plik PDF